การประกันคุณภาพการศึกษา

การประกันคุณภาพการศึกษา

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพ.ศ. 2542 มาตรา 48 “ให้หน่วยงานต้นสังกัด และ สถานศึกษาจัดให้มีระบบการประกนคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษาและให้ถือว่าการ ประกันคุณภาพภายใน เป็น ส่วนหนึ่งของกระบวนการบริหารการศึกษาที่ดําเนินการอย่างต่อเนื่อง”

การประกนคุณภาพการศึกษาเป็นเครื่องมือสําคัญในการพัฒนาคุณภาพของผู้เรียนให้ได้มาตรฐาน ทั้งในระดับอุดมศึกษา และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ซึ่งแนวคิดที่เกี่ยวข้องมี ดังต่อไปนี้

1.การประกันคุณภาพเครือข่ายมหาวิทยาลัยอาเซียน (ASEAN Cooperation Initiative in Quality Assurance)

การประกนคุณภาพการศึกษาเป็นเครื่องมือที่สําคัญในการสร้างมาตรฐานและเสริมสร้างคุณภาพการศึกษาของหลักสูตร โดยเฉพาะอย่างยิ่งระบบการประกันคุณภาพการศึกษาระดับใน

อาเซียน AUN( Quality Assurance - AUN-QA) ที่ตระหนักถึงความสําคัญของประกันคุณภาพ การศึกษาในระดับอุดมศึกษาและความจําเป็นในการพัฒนาระบบประกันคุณภาพแบบองค์รวม เพื่อยกระดับมาตรฐานการศึกษาให้แก่มหาวิทยาลัยในเครือข่าย AUN เครือข่ายมหาวิทยาลัย

อาเซียน ASEAN( University Network - AUN) ซึ่งระบบประกันคุณภาพการศึกษาในอาเซียน (AUN Quality Assurance ‟ AUN-QA) เป็นกลไกการประกันคุณภาพการศึกษาและสร้าง

มาตรฐานการอุดมศึกษาของมหาวิทยาลัยสมาชิกให้เป็นในทิศทางเดียวกันในการรับรอง มาตรฐานระดับหลักสูตรจะเริ่มต้นจากความต้องการของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและนํามา 1ในผลลัพธ์การเรียนรู้ที่คาดว่าจะได้รับ ซึ่งเป็นตัวขับเคลื่อนหลักสูตรการรับรองมาตรฐาน คุณภาพ ระดับหลักสูตร ตามเกณฑ์ASEAN University Network Quality Assurance: AUN-QA โดยมีเกณฑ์พิจารณา11 หมวด ได้แก่

1.ผลการเรียนรู้ที่คาดหวังไว้

2.ข้อกำหนดหลักสูตร

3.โครงสร้างหลักสูตรและเนื้อหา

4.แนวทางการสอนและการเรียนรู้

5.การประเมินผลนักศึกษา

6.คุณภาพบุคลากรสายวิชาการ

7.คุณภาพบุคลากรสายสนับสนุน

8.คุณภาพของนักศึกษาและการสนับสนุน

9.สิ่งอํานวยความสะดวกและโครงสร้างพื้นฐาน

10.การเพิ่มคุณภาพ

11.ผลผลิต

มหาวิทยาลัยในเครือข่าย AUN ได้มีการนําเกณฑ์ดังกล่าวมาใช้ในการประกันคุณภาพการศึกษา ระดับหลักสูตรAUN(-QA Assessment) โดยหลักสูตรที่มีความพร้อม มหาวิทยาลัยจะยื่นขอรับรองโดยAUN-QA ต่อไป

ภาพประกอบที่12 ความสัมพันธ์องค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับ Learning outcome

ที่มา : http://academic.swu.ac.thPortals/43/105.pdf

2.การประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน

สํานักทดสอบทางการศึกษา กรมวิชาการกระทรวงศึกษาธิการ2545)( ได้ศึกษาและ พัฒนา ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน จาก ผลการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ได้ประกาศเป็นกฎกระทรวงกำหนดระบบ หลักเกณฑ์และวิธีการประกันคุณภาพ การศึกษาภายในสถานศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน และเอกสารการ ดําเนินงานตามระบบดังกล่าว ได้แก่

1.             ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา

2.             แนวทางการจัดทําระบบสารสนเทศสถานศึกษา

3.             แนวทางการบริหารจัดการคุณภาพสถานศึกษา

4.             แนวทางการจัดทําแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา

5.             แนวทางการตรวจสอบและทบทวนคุณภาพภายในของสถานศึกษา

6.             แนวทางการรายงานคุณภาพการศึกษาประจําปีของสถานศึกษา

7.             แนวทางการตรวจสอบและทบทวนคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา โดยเขตพื้นที่การศึกษา ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา :

กรอบและแนวการดําเนินงาน

เขียนแสดง ความสัมพันธ์ได้ดังภาพประกอบที่13 

ภาพประกอบที่13 ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน 

ที่มา (กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ2545 : 3)

3. การประเมินคุณภาพภายนอก

การประเมินคุณภาพภายนอก คือ การประเมินคุณภาพการจัดการศึกษาการติดตาม การตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา ซึ่งกระทําโดยสํานักงานรับรอง มาตรฐานและ ประเมินคุณภาพการศึกษา(องค์การมหาชน) (สมศ.) หรือผู้ประเมินภายนอกที่ ได้รับการรับรองจาก โดยผู้ประเมินภายนอกที่ได้รับการรับรองจาก สมศ. เพื่อมุ่งให้มีการพัฒนา คุณภาพและมาตรฐานการศึกษาให้ดียิ่งขึ้น

ความสําคัญของการประเมินคุณภาพภายนอก

การประเมินคุณภาพภายนอก มีความสําคัญและมีความหมายต่อสถานศึกษา หน่วยงานที่ เกี่ยวข้องและสาธารณชน ดังต่อไปนี้สํานักงานรับรองมาตรฐานและ ประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การ มหาชน), 2550)

1.             เป็นการส่งเสริมให้สถานศึกษาพัฒนาเข้าสู่เกณฑ์มาตรฐาน และพัฒนาตนเอง ให้เต็มตามศักยภาพอย่างต่อเนื่อง

2.             เพิ่มความมั่นใจ และคุ้มครองประโยชน์ให้ผู้รับบริการทางการศึกษาให้มั่นใจได้ว่า สถานศึกษาจัดการศึกษามุ่งสู่คุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาที่เน้นให้ผู้เรียนเป็น คนดีมี ความสามารถ และ มีความสุขเพื่อเป็นสมาชิกที่ดีของสังคม

3.             สถานศึกษาและหน่วยงานที่กำกับดูแล เช่น คณะกรรมการสถานศึกษา หน่วยงานต้น สังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา รวมทั้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และ ชุมชนท้องถิ่นมีข้อมูลที่ จะช่วยตัดสินใจในการวางแผนและดําเนินการเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาให้ เป็นไปในทิศทางที่ต้องการและบรรลุเป้าหมาย ตามที่กำหนด

4.             หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในระดับนโยบายมีข้อมูลสําคัญในภาพรวมเกี่ยวกับ คุณภาพและ มาตรฐานของสถานศึกษาทุกระดับทุกสังกัดเพื่อใช้เป็นแนวทางในการกำหนดนโยบายทางการศึกษาและการจัดสรรงบประมาณเพื่อการศึกษาอย่างมีประสิทธิภาพ

สํานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน) http://www.onesqa.or.th/th/index.php กาหนดหลักการสําคัญของการประเมินคุณภาพภายนอกํ ซึ่ งมีหลักการ สําคัญ5ประการ ดังต่อไปนี้

1) เป็นการประเมินเพื่อมุ่งให้มีการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ไม่ได้มุ่งเน้นเรื่องการ ตัดสิน การจับผิด หรือการให้คุณ ให้โทษ

2) ยึดหลักความเที่ยงตรง เป็นธรรม โปร่งใส มีหลักฐานข้อมูลตามสภาพความเป็นจริง (evidence-based) และมีความรับผิดชอบที่ตรวจสอบได้(accountability)

 3) มุ่งเน้นในเรื่องการส่งเสริมและประสานงานในลักษณะกลยาณมิตรมากกว่าการกำกับควบคุม

4) ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการประเมินคุณภาพและการพัฒนาการจัดการศึกษาจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง

5) มุ่งสร้างความสมดุลระหว่างเสรีภาพทางการศึกษากบจุดมั่งหมายและหลักการศึกษา ของชาติตามที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพ.ศ.2542 ให้เอกภาพเชิงนโยบาย แต่ยังคงมีความหลากหลายในทางปฏิบัติโดยสถาบันสามารถกำหนดเป้าหมายเฉพาะ และ พัฒนาคุณภาพการศึกษาให้ เต็มตามศักยภาพของสถาบันและผู้เรียน

วัตถุประสงค์ของการประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษา การประเมินคุณภาพภายนอก มีวัตถุประสงค์ดังตอไปนี่้ (สํานักงานรับรอง มาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน),2550)

1.เพื่อตรวจสอบ ยืนยันสภาพจริงในการดําเนินงานของสถานศึกษา และ ประเมินคุณภาพการศึกษาตามมาตรฐานการศึกษาที่กำหนด

2.เพื่อให้ได้ข้อมูลซึ่งจะชวยสะท้อนให้เห็นจุดเด่นจุดที่ควรพัฒนาของสถานศึกษา สาเหตุของปัญหาและเงื่อนไขของความสําเร็จ

3. เพื่อช่วยเสนอแนะแนวทางปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพ การศึกษาแก่สถานศึกษาและหน่วยงานต้นสังกัด

4. เพื่อส่งเสริมให้สถานศึกษามีการพัฒนาคุณภาพ และประกันคุณภาพภายในอย่างต่อเนื่อง

5. เพื่อรายงานผลการประเมินคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา ต่อ หน่วยงานเกี่ยวข้องและสาธารณชน

ผู้ประเมินภายนอกู หมายถึงบุคคลหรือหน่วยงานที่มีคุณสมบัติตามที่กำหนดและได้รับการรับรอง จากสมศ. ให้ทําการประเมินคุณภาพภายนอก

มาตรฐานการศึกษาคือข้อกำหนดเกี่ยวกับคุณลักษณะคุณภาพที่พึงประสงค์และเป็นเป้าหมายที่ต้องการให้เกิดขึ้นในสถานศึกษาทุกแห่ง เพื่อใช้เป็นหลักในการเทียบเคียงสําหรับการส่งเสริมกำกับดูและตรวจสอบประเมินผล และ การประกันคุณภาพการศึกษา

4.การประเมินคุณภาพภายใน   

Clark (2005 : 2) กล่าวว่า การประเมินคุณภาพภายในโปรแกรมการเรียนการสอนinternal( evaluation) เป็นวิธีการประเมินที่นําไปใช้ในการตัดสินคุณค่าของโปรแกรมการเรียนการสอน

 ในระหว่างดําเนินการ การประเมินเน้นที่กระบวนการ (process) การประเมินคุณภาพภายในมี จุดมุ่งหมายเพื่อตรวจสอบแกไข้และปรับปรุงสื่อการเรียนการสอน เพื่อให้เกิดประสิทธิผลยิ่งขึ้น เมื่อนําไปใช้กับผู้เรียน โดยทั่วไป ในการประเมินจะเก็บรวบรวมข้อมูลจากผู้ที่เกี่ยวข้องทุกคน โดยกำหนดจุดมุ่งหมายคือการจัดการเรียนรู้นั้นหรือการเรียนการสอนนั้นประสบผลสําเร็จ ตามที่ตั้งใจไว้หรือไม่ข้อมูลต้องถูกเก็บรวบรวมอย่างต่อเนื่อง เพื่อตรวจสอบว่า การจัดการ เรียนรู้หรือการเรียนการสอนนั้นพัฒนาผู้เรียนได้จริง ถ้าพบว่าผู้เรียนส่วนใหญ่มีปัญหาในการเรียนการสอนคล้ายๆ กันอาจสรุปได้ว่าการจัดการเรียนรู้หรือเรียนการสอนนั้นมีบางอย่างที่ไม่เป็นไปตามจุดมุ่งหมาย ดังนั้นการประเมินคุณภาพภายในเป็นการประเมินเพื่อปรับปรุงดําเนินการได้ทันท่วงทีการประเมินนี้จึงมีบทบาทสําคัญต่อความสําเร็จของการจัดการเรียนการ

สอน เคมพ์ Kemp( : 1971) เสนอแนะการ ประเมินไว้ดังนี้

1.ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ในระดับที่เป็นที่ยอมรับตามจุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้หรือไม่ผู้เรียนมี ข้อบกพร่องใดบ้าง

2.ผู้เรียนมีความสามารถในการใช้ความรู้หรือทักษะในระดับที่เป็นที่ยอมรับหรือไม่ ผู้เรียนมีข้อบกพร่องใดบ้าง

3.ผู้เรียนใช้เวลานานเพียงใด เพื่อให้เกิดประสบการณ์การเรียนรู้และเป็นที่ยอมรับของผู้สอน หรือไม่

4.กิจกรรมต่าง ๆ เหมาะสมสําหรับผู้เรียนและผู้สอนหรือไม่

5.วัสดุต่าง ๆ สะดวกและง่ายต่อการติดตั้ง การหยิบ การใช้หรือการเก็บรักษาหรือไม่

6.ผู้เรียนมีปฏิกิริยาต่อวิธีการเรียนการสอนกิจกรรม วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้และวิธีการประเมินผล อย่างไรบ้าง

7.ข้อสอบเพื่อการประเมินตนเองและข้อสอบหลังจากเรียนแล้ว ใช้วัดจุดมุ่งหมายของการเรียนได้หรือไม่

8.ควรมีการปรับปรุงแกไข้โปรแกรมในส่วนใดบ้าง (เนื้อหา รูปแบบ และอื่นๆ)